Người được tin tưởng

“Vườn quay về với tầm nhìn và sứ mệnh từ ban đầu, đó là giúp đỡ nhiều người nhất có thể trong việc đem thiên nhiên vào không gian sống đô thị.”

Khi tin tưởng một ai đó, Oxytocin (Hormone hạnh phúc) sẽ được tiết ra. Khi được một ai đó tin tưởng, Oxytocin cũng được tiết ra như một dạng “phần thưởng”. Nói cách khác, con người ta được lập trình để tin tưởng. Họ tiến hóa để xây dựng một xã hội sinh tồn dựa trên sự hợp tác và nuôi dưỡng lẫn nhau.

Văn hóa tiêu thụ dường như đang đi ngược lại với điều kể trên. Bạn được mời gọi để tiêu thụ thật nhanh, liên tục hàng tá những thứ bạn không cần tới. Các quảng cáo nếu không tìm cách đập vào mắt bạn những thứ đẹp đẽ, tìm cách chạm vào bạn ở nhiều nơi nhất có thể để kích hoạt ham muốn sở hữu nơi bạn, thì cũng phải “dọa” để bạn thấy mình đang không ổn chút nào. Bạn muốn hoàn hảo hơn? Hãy dùng tới sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi.

Nhìn lại thì NOTH cũng đã “dọa” các bạn bằng hàng loạt “Thuốc đắng giã tật, sự thật mất lòng”. Khi Sen đá là cây cảnh được ưa chuộng nhất trên thị trường, NOTH liền trưng ra những hình ảnh Sen đá và các kịch bản giải thích chúng dễ chết ra sao. Khi mua cây rẻ ở chợ, bạn sẽ được giảng giải ngay lập tức cách số tiền (mà bạn nghĩ mình được “lời” ấy) sẽ bay hơi trong vài hôm như thế nào. Suốt một thời gian dài chúng mình đã dựng nên một hệ thống kiến thức khá nặng đô dựa trên những trải nghiệm có thật của vườn về thành công lẫn thất bại trong việc chăm sóc cây. Nhưng thú thật, nếu là một newbie khi mới biết tới những điều ấy, có lẽ mình sẽ nản lòng trước khi bắt đầu. Có thể mình sẽ rón rén vì sợ sai, sẽ phủi bỏ trước khi tự trải nghiệm, và không bao giờ khám phá ra được khả năng chăm sóc, nuôi dưỡng có sẵn bên trong mình.

Vườn NOTH có thể được coi là một trong những “OG” – nơi bán cây theo hình thức mới đầu tiên ở Hà Nội. Trải qua hơn 7 năm hoạt động vẫn loanh quanh với những loại cây phổ thông, cây tự nhân giống. NOTH đã thử nghiệm rất nhiều thứ “đầu tiên”, tạo ra những sản phẩm đáng tự hào, nhưng chưa bao giờ dồn sức vào một cú nổ lớn nào có khả năng làm thay đổi tình hình. Và giờ đây, vườn dường như đang tụt lại ở một vùng nước kém lợi nhuận hơn khi kiểng lá và rất nhiều hình thức kinh doanh cây cảnh khác nở rộ. Người ta trả tiền triệu cho từng cái lá. Bất cứ ai có một nguồn vốn vừa phải và kiến thức chăm cây cơ bản cũng có thể trao đổi mua bán và có lãi.

Trong khi giá cây của NOTH nhìn chung cao hơn hẳn giá thị trường, vườn mãi vẫn chưa giàu. Chúng mình “giống như các thành viên trong một gia đình nông dân” (trích lời của một bạn khách), bắt buộc tự học mọi nghề để vận hành khu vườn nhỏ này, thậm chí sửa chữa-nâng cấp cơ sở vật chất cũng bằng đôi bàn tay chứ hiếm khi thuê thợ bên ngoài. NOTH sinh trưởng một cách chậm rãi, theo kiểu “cây nhà lá vườn“, chấp nhận nhiều loại rủi ro và học được nhiều quả đắng. Sau 7 năm chúng mình đã không mắc nợ ai, chỉ mắc nợ bản thân mà thôi.

Gần đây có dịp nhìn lại, đặc biệt sau đợt dịch, chưa bao giờ mong muốn buông bỏ lại mạnh mẽ đến thế đối với vườn NOTH. Vườn quay về với tầm nhìn và sứ mệnh từ ban đầu, đó là giúp đỡ nhiều người nhất có thể trong việc đem thiên nhiên vào không gian sống đô thị. Đối với thông tin, chúng được biến trở nên dễ hiểu, dễ thực hiện, làm sao để khách hiểu bản chất sâu xa nhưng đồng thời cũng thực hành luôn được, thay vì dọa khách, làm khách rối não như trước.Trên hết là buông bỏ cái tôi muốn khẳng định mình, thay vào đó, xây dựng văn hóa vườn dựa trên trạng thái cân bằng (equilibrium), nhưng đồng thời cũng minh bạch (transparent), chia sẻ với bạn mọi sự trên cuộc hành trình. Làm mọi thứ đơn giản đi, sống cũng giản đơn hơn.

Khi thiết kế khu vườn mới trong tương lai, chúng mình hướng tới giảm thiểu các ngăn kéo đóng kín, bày hết dụng cụ và “tài sản” lên các bảng ghim trên tường. Những tủ kệ cũ, tuy đẹp mắt nhưng khiến chúng mình có tâm lí nhồi nhét đồ đạc chẳng bao giờ dùng tới, lần lượt được tháo gỡ. Những cửa sổ kính to, thông thoáng để từ phía ngoài bạn nhìn thẳng được vào phòng đa-phương-tiện, nơi anh em NOTH đang làm việc hay nghịch ngợm ở phía trong. Kể cả thông tin, kiến thức chúng mình cóp nhặt và nghiệm ra được trong quá trình học hỏi sẽ đẩy hết lên website cho mọi người có thể sử dụng dựa theo giấy phép Creative Commons. Vườn không còn quan tâm xem bên nào xài chùa bài viết hoặc hình ảnh của mình, kèn cựa xem bên nào làm cái gì “mới” hơn mình nữa.

Vườn quay về với chuyên môn của mình, nghiên cứu cho thật đã, hỗ trợ mọi người cho thật tốt, còn lựa chọn nằm ở phía khách hàng.

Mình vẫn luôn nhắc nhở các em nông dân trực page, bất cứ khi nào có thể, hãy hướng dẫn thật chi tiết để trao cho khách khả năng tự chăm sóc cây dài lâu. Nếu cảm thấy khách là newbie, cần phải hướng dẫn càng kĩ, nắm bắt ý khách từ những điều chưa nói, thậm chí nhận thức được mức độ “hiểu” của khách đến đâu… để có cách thức giúp đỡ phù hợp cho từng trường hợp, thay vì áp đặt các kiến thức đúng-sai lên người ta. Tin tưởng vào khách, cho phép họ được “trải”. Đôi khi vì nhiều lí do khách nhận hướng dẫn mà vẫn làm chết cây, dù chẳng phải lỗi từ vườn, mình vẫn thấy phần nào áy náy. Thậm chí, mình còn offer tặng thêm cây để động viên khách chăm lại với lí do “do bên mình hướng dẫn chưa kĩ” – không phải vì sợ không tặng thì bạn mất lòng, mà bởi vì, dù công việc hướng dẫn ấy là tự nguyện cung cấp miễn phí cho bạn, nhưng lại được chúng mình rất coi trọng và tự đặt trách nhiệm cao cho nó.

Dù có muốn, chúng mình cũng không thể sở hữu kiến thức, kiến thức ta có đơn giản là một cuộc đối thoại giữa chúng ta với những thứ đã có từ rất lâu nhưng mới được áp dụng một cách phân mảnh ở một số vùng nhất định… Kiến thức không cần được “phát minh” ra mà chỉ cần được nhận thức, lắp ghép lại, vì thế nó nên là miễn phí, dễ truy cập.

Mình tin vào sự trao – nhận cân bằng. Vì lẽ ấy mà “trách nhiệm tới cùng” với từng cái cây là một điều vườn gìn giữ và duy trì. Khi ngôi nhà của bạn tràn ngập màu xanh, khi bạn có niềm vui và sự tự tin khi đã học được cách kết nối với cây xanh, chúng mình cũng nhận được sự trở lại (thêm tiền, thêm tiếng thơm) và quan trọng nhất là niềm vui khổng lồ của “người được tin tưởng“.
___
©2020 NOTH Garden – CC BY-NC-ND 4.0
Bạn được phép sao chép và phân phối nội dung này với điều kiện tuân thủ theo các Điều khoản về Ghi công-Phi Thương mại-Không phái sinh. Nội dung vi phạm có thể bị gỡ bỏ thông qua Đạo luật bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số (DMCA) mà không cần báo trước. Xem chi tiết tại trang Điều khoản Sử dụng của chúng tôi.