Sen đá hay Hoa đá thực chất là cây gì?

Có thể các bạn đều biết đến một loài cây được gọi với cái tên Sen đá (Hoa đá). Thực chất cái tên này chỉ một loài, chi, hay họ thực vật, mà sao có quá nhiều cây được gắn thêm từ “Sen” ở đầu tên vậy?

Ở Việt Nam có một vấn đề thường gặp với cách gọi tên nhiều loại cây, đặc biệt là những dòng cây cảnh được thị trường ưa chuộng. Mọi người tự đặt ra những cái tên không phải để cho dễ nhớ hay để mô tả hình dáng loài cây đó, họ đặt ra với mục đích chủ yếu là “dễ bán” và đánh vào tâm lý người mua. Kể từ khi những cây Sen đá được ưa chuộng tại Việt Nam, mình thấy rằng cây nào cũng được gắn thêm từ “Sen” ở đầu như Sen đỏ, Sen vàng, Sen hồng phấn, Sen tứ phương, Sen đô la, Sen phật bà, Sen dù, Sen tim, Sen thơm, Sen này Sen nọ… Dưới đây sẽ là một vài loại cây mọng nước phổ biến được gọi với cái tên Sen đá.

Cái tên này được gọi trải dài cho nhiều chi khác nhau trong họ Crassulaceae (họ Lá bỏng) từ Echeveria, Sempervivum, Sedum, Kalanchoe, Crassula, Adromischus… cho tới những chi thuộc họ Asparagaceae (họ Măng tây) như Haworthia, Aloe, Agave… Mỗi chi lại có đặc tính cùng cách phát triển có phần giống nhưng lại có phần khác nhau, vì thế cách gọi quy chụp quá nhiều loại cây là Sen đá như vậy thực sự không nên.

Tại sao lại cần tìm hiểu xem Sen đá (Hoa đá) là cây gì? Mình cũng đang tự đặt câu hỏi rằng, ai là người đã đặt tên cho những loài cây này là Sen đá hay Hoa đá, và thực chất cái tên đó mô tả cho một loài, chi hay một họ thực vật nào? Cá nhân mình đã chăm sóc chúng được nhiều năm nhưng cho tới bây giờ vẫn thắc mắc rằng liệu có tài liệu khoa học nào nói về loài cây tên là Sen đá, hay đây chỉ là cách gọi do ai đó tự đặt ra? Việc tìm cho ra đúng tên cây với mình cũng không quá quan trọng hay cần phải tranh cãi. Tuy nhiên, nếu biết được đúng tên khoa học để phân biệt chúng với các loại khác, sẽ giúp chúng ta tìm hiểu được chính xác hơn đặc tính của chúng cũng như cách chăm sóc mỗi loại.

1. Suy luận và phân tích cá nhân

Đã nhiều năm tiếp xúc với Sen đá, nhưng lúc đó mình chỉ tập trung vào việc làm thế nào để chúng sống khỏe mạnh nhất, chẳng hề quan tâm tới việc tên khoa học của chúng là gì. Càng tìm hiểu sâu, mình mới thấy rằng việc biết đúng tên chi thực vật sẽ giúp ích rất nhiều trong việc học hỏi cây cối.

Cái tên “Hoa đá” hay “Sen đá” có thể xuất phát từ việc nhìn thấy một loài cây có hình dáng giống với bông hoa, có loại nhìn giống hoa sen, nhưng thân và lá của chúng mọng nước, lớp phấn tạo cảm giác cứng cáp và trong tự nhiên hay mọc ở các vách đá nên gọi chúng như vậy. Nếu theo như suy luận trên, có vẻ cái tên Hoa đá hay Sen đá là nói đến chi Echeveria, Sempervivum và một số loài Sedum. Những ngày đầu tiên xuất hiện nhiều hình ảnh cây Sen đá tại Việt Nam thì chủ yếu là chi Echeveria.

2. So sánh thông tin từ nhiều nguồn

Mình quyết định đi tìm hiểu và so sánh nhiều nguồn thông tin khác nhau, để xem có tài liệu nào nói đến chính xác tên khoa học của loài cây này hay không. Dưới đây là những thông tin mà mình cảm thấy hữu ích. Phần nào giải đáp được thắc mắc của chính bản thân và mong rằng cũng giúp được nhiều bạn yêu thích dòng cây này có thêm thông tin tham khảo.

Botanyvn.com
Đây là một trang dữ liệu thực vật của Việt Nam khá uy tín mà mình tìm được. Trên trang này có nói đến 1 loài trong chi Echeveria là Liên đài, Thạch liên đài, Hoa đá. Tuy nhiên danh sách các loài thực vật trên trang này còn rất hạn chế do nhiều chi trong họ Crassulaceae không xuất hiện ở Việt Nam.

Wikipedia
Tiếp theo chắc chắn phải kể đến Wikipedia vì trong này gần như thông tin gì cũng có. Tuy nhiên đây là một thư viện mở, nhiều người có thể thêm mới và chỉnh sửa nội dung, nên mình sẽ so sánh ở 3 thứ tiếng Việt, Anh, Trung để kiếm chứng lại thông tin.

3. Kết luận chung

Sen đá tên khoa học không phải là Succulent, succulents là tên gọi chung của toàn bộ thực vật mọng nước, cứ là cây mọng nước thì là succulents. Vì thế không chỉ Sen đá mà còn rất nhiều loài cây khác là thực vật mọng nước như Xương rồng, Lưỡi hổ, Kim tiền, Nha đam, Trường sinh…

Thực ra việc gọi tên cây là gì không quá quan trọng và cần phải tranh cãi. Tuy nhiên, việc gọi đúng chi thực vật và phân loại rõ được chúng sẽ giúp chúng ta tìm hiểu kĩ hơn về đặc tính cũng như cách chăm sóc mỗi loại.

Cái tên Hoa đá hay Sen đá thực chất chỉ là một cách gọi chung của những loại cây mọng nước có hình dáng giống bông hoa hoặc giống hoa sen thường mọc ở những vách đá (ví dụ như Echeveria, Sempervivum, Sedum, Sinocrassula, Pachyphytum…). Vì vậy để phân loại chúng kĩ càng thì nên gọi tên theo chi. Tên thường gọi chỉ để chúng ta gọi chúng cho dễ, không nên quy chụp quá nhiều loại cây mọng nước là Sen đá để dễ gây hiểu lầm cho mọi người.

Kết luận này dựa trên suy luận cá nhân và so sánh thông tin từ nhiều nguồn, phần lớn giải đáp được thắc mắc của mình và mong rằng cũng giúp ích được nhiều bạn. Nếu bạn có thông tin nào hữu ích hơn, có thể chia sẻ với vườn NOTH để thông tin tới được với nhiều người yêu cây hơn.

Tham khảo:

1. http://www.botanyvn.com/cnt.asp?param=edir&v=Echeveria%20glauca&list=species
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Echeveria
3. https://vi.wikipedia.org/wiki/Echeveria
4. https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%8D_L%C3%A1_b%E1%BB%8Fng
5. https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%9F%E7%9F%B3%E8%8E%B2%E8%8A%B1%E5%B1%9E
6. http://www.botanyvn.com/cnt.asp?param=edir&v=Echeveria%20glauca&list=species
7. https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%B3%E8%8E%B2%E5%B1%9E
8. https://en.wikipedia.org/wiki/Sinocrassula
9. https://www.airitilibrary.com/Publication/alDetailedMesh?DocID=0372333X-201412-201412120009-201412120009-348-352
10. http://www.botanyvn.com/cnt.asp?param=edir&v=Sinocrassula%20vietnamensis&list=species

___
©2020 NOTH Garden – CC BY-NC-ND 4.0
Bạn được phép sao chép và phân phối nội dung này với điều kiện tuân thủ theo các Điều khoản về Ghi công-Phi Thương mại-Không phái sinh. Nội dung vi phạm có thể bị gỡ bỏ thông qua Đạo luật bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số (DMCA) mà không cần báo trước. Xem chi tiết tại trang Điều khoản Sử dụng của chúng tôi.